لایه شناسی خاک هنگام کاوش و حفاری

در این مطلب قصد داریم به بررسی لایه شناسی خاک هنگام کاوش و حفاری بپردازیم .هنگام حفاری اگر در محل درستی حفاری کنیم لایه های خاک به طور محسوسی خشک است و کاملا قابل تشخیص می شود. این در مواقعی است که لایه خاک کاملا معلوم باشد.

اگر در محلی کاوش کنید و نتوانید لایه های خاک را تشخیص دهید حتما گمراه می شوید. چراکه لایه خاک یکی از نشانه های اصلی در حفاری است. وجود لایه های نازکی از خاک های با رنگ غیر معقول نشان دهنده گنج است. اگر در محلی هستید و قصد حفاری دارید با ۱/۵ متر حفاری، اگر لایه های خاک دست خورده باشد مسیر درست است. در غیر این صورت مسیر اشتباه است.

کسانی که به دنبال این کار هستند باید کاملا به لایه شناسی خاک وارد باشند. مثلا کاوشگر باید بداند که اگر در جایی به لایه های ماسه برخورد کرد چکار کند یا وجود خاک سوخته به چه معناست.

به طور کلی لایه های خاک معمولا باید به این شرح باشند:

کوزه شکسته: در بیشتر مکانھا از اولین آثاری که برای شروع کار از آن استفاده می شد کوزه شکسته بود. این لایه نشان دهنده درست بودن راه و شروع کار است. از کوزه ھم به عنوان علامت و ھم به عنوان استحکام خاک استفاده می شد و باعث می شد که خاک را به ھم گره بزند و کار کردن و حفاری در آن قسمت سخت بشود. این لایه تا 2 متر اول خودش را نشان میدھد و در ۵۰ سانت دوم مخلوط سنگ هم با آن است که کاملا استحکام را بالا می برد.

خاک پخته: این لایه ھمان خاک رس است که برای اینکه از رطوبت زمین جلوگیری شود خاک رس را در آن محل پخش می کردند و روی آن چوب می ریختند و چوبھا را آتش می زدند و خاک رس که زیر این چوبھا می سوخت به خاک پخته تبدیل می شد.

سنگ چین: این لایه برای استحکام و جلوگیری از ریزش خاک سطح بالایی به زیر کار بود که اصل بنا روی آن سوار بود. اگر متراژ بار زیاد باشد ھر ۳ متر یک یا دو ردیف سنگ چین وجود دارد.

آجر: معمولا بعد از سنگ چین، آجرچین شروع می شود. البته در بعضی مکانھا بعد از سنگ چین ممکن است با آثار کوزه خالی یا آھک مواجه شویم.

زغال: این لایه بعد از آجر یا زیر کوزه ھا قرار می گرفت تا رطوبت را به صورت کامل به خود جذب کند. ضخامت این لایه معمولا از ۷ تا ۱۰ سانت است. اگر این لایه به صورت پخشی و عمودی باشد نشان دفینه نیست و احتمال دارد کوره زغال پزی و …. باشد.

تذکر: خیلی از دوستان این لایه را با لایه ریشه درختان اشتباه می گیرند. توجه داشته باشید ریشه درختان ھم بعد از مدتی به شکل سیاه و شبیه به زغال می شود. با این تفاوت که زغال درشت و لایه ای ضخیم را تشکیل می دھد و خشک است، ولی ریشه به صورت پراکنده و نم دار است. پس خیلی دقت کنید زیرا دوستان زیادی به اشتباه زمین را به مقدار زیادی حفر کردند.

آھک : این لایه از رسوب تشکیل شده است. آھک معمولا به صورت کاملا سفید نیست و مایل به رنگ نخودی است که در زیر زغال استفاده می شد و از نشست بنا تا حدی جلوگیری می کرد و ھم کاربرد این را داشت که تا حدی مثل ساروج از لایه زیری محافظت کند.

ساروج : این لایه یکی از مهم ترین لایه ها به شمار می آمد و معمولا در پایان کار از آن استفاده می شد. برای مهر و موم کردن در دالان یا ساخت اتاقک های ساروجی در ابعاد های مختلف به کار می رفت و یا دفینه را درون اتاقک می گذاشتند و با ساروج پلمپ می کردند یا جلوی در ورودی را با آن پلمپ می کردند. البته در بعضی مکان ها بعد از آهک باز یک لایه کلفت که شاید به کلفتی ۴۰ سانت هم می رسید، از خاک استفاده می کردند و بعد ساروج می کردند که این روش در ایران زیاد دیده شده است.